Δημοφιλείς αναρτήσεις

Τρίτη 21 Ιουνίου 2011

Τελικά, οι Έλληνες, έχουμε ανάγκη τους ήρωες;


Τελικά, οι έλληνες, έχουμε ανάγκη τους ήρωες;

Έτος 2011. Η μανία  που ονομάζεται Τσακ Νόρρις , ζει μεγάλες στιγμές. Μικροί , μεγάλοι γνωρίζουν και αστειεύονται με τον Αμερικανό ηθοποιό. Ο Έλληνας πάντα έλεγε ανέκδοτα. Και πάντα – όπως δείχνουν τα πράγματα- θα λέει.  Τα περισσότερα είναι έξυπνα, άλλα κουτά, άλλα πονηρά. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι ο Έλληνας , ακόμα και στους χαλεπούς αυτούς καιρούς που διανύουμε,  έχει τις φιλοσοφικές αναζητήσεις του, τις οποίες εκφράζει και μέσα από το χιούμορ.
Ας επανέλθω όμως στο φαινόμενο αυτό , που λέγεται ήρωας. Στις μέρες μας ονομάζεται Τσακ, επί τουρκοκρατίας ονομαζόταν Καραγκιόζης. Ακόμα και στην αρχαιότητα υπήρχαν αστειάκια τύπου :  Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος ρώτησε τον Αρίστιππο: «Γιατί οι φιλόσοφοι επισκέπτονται τα σπίτια των πλουσίων, ενώ οι πλούσιοι δεν πηγαίνουν στα σπίτια των φιλοσόφων;». Ο Αρίστιππος αποκρίθηκε: «Γιατί οι φιλόσοφοι ξέρουν τι τους λείπει, ενώ οι πλούσιοι δεν ξέρουν!» .  Μέσα από το σύντομο αυτό αστείο, διακρίνουμε την φιλοσοφία ενός ολόκληρου λαού. Οι φιλόσοφοι ήταν ιδιαιτέρως δημοφιλείς  στις αυλές των πλουσίων όπου είτε δίδασκαν τα παιδιά τους είτε τους συμβούλευαν. Στην συγκεκριμένη απόδοση υπονοείται πως ο φιλόσοφος έχοντας σκοπό τα χρήματα , γίνεται μέλος της αυλής κάποιου «αφελή» τρόπω τινά εύπορου ώστε να τα εξασφαλίσει τα προς το ζην.
Αργότερα, κατά την τουρκοκρατία, ο υπόδουλος ελληνισμός, δανείζεται τον Καραγκιόζη και τον κάνει δικό του. Ο Καραγκιόζης γίνεται η ψυχαγωγία του λαού, η διέξοδός του, ο δικός του ήρωας. Ο πονηρός καταφερτζής αυτός κύριος με το μακρύ χέρι που κλέβει και χλευάζει τον Τούρκο «αφέντη» του και τον κάνει περίγελο , δίνει μια πραγματική εσάνς της ελληνικής νοοτροπίας : πονηριά, πατέντα, εξυπνάδα, γέλιο.
Και επιστρέφω εκεί απ’ όπου άρχισα: Τσακ Νόρρις. Μετά τους Ποντίους και τις ξανθιές , είναι ο πρωταγωνιστής του ελληνικού γέλιου. Ο παντοδύναμος, ο υπεράνθρωπος, ο άνθρωπος κλειδί σε όλες τις περιστάσεις, η λύση στα προβλήματά μας. Ένας σκληρός κύριος που ξεπήδησε από τα αμερικανικά γουέστερν και ισοπέδωσε την ελληνική πραγματικότητα μιας και είναι ο πρώτος των πρώτων, ίσως και ο άνθρωπος που θα μας βγάλει από το μνημόνιο και θα μας πληρώσει το χρέος!!
Και τι παρατηρούμε και στις τρεις αυτές περιπτώσεις; ΧΡΗΜΑ!! Χρήμα παντού! Χρήμα για τον φιλόσοφο, χρήμα για τον υποδουλωμένο Έλληνα-Καραγκιόζη, χρήμα για τον Νεοέλληνα από τον Τσακ. Όλα υπονοούν την ανάγκη του Έλληνα για χρήματα. Όμως, τελικά εμείς οι Έλληνες , ήμασταν πάντα δέσμιοι του χρήματος; Ή απλά και στις τρεις αυτές περιπτώσεις είμαστε υπόδουλοι των συνθηκών και δημιουργούμε ήρωες να μας βγάλουν από το αδιέξοδο;
Είναι ο ήρωας το φως στο σκοταδισμό που επιβάλλει η εποχή ή απλά είναι ο συλλογικός μας τρόπος να επικοινωνούμε και να δίνουμε μια άλλη διάσταση στα προβλήματά μας; Το σίγουρο βέβαια είναι πως ο ήρωας βγαίνει πάντα ο εξυπνότερος. Ο φιλόσοφος λόγω ιδιότητος και πνεύματος, ο Καραγκιόζης λόγω ταυτότητας και ο Τσακ λόγω δύναμης. Μήπως το κάθε χαρακτηριστικό χωριστά δείχνει τι είχε μεγαλύτερο κύρος-σημασία στην εκάστοτε κοινωνία; Στην αρχαιότητα αναμφισβήτητα η παιδεία ήταν εξαιρετικά σημαντική, έπαιζε πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη «καλών καγαθών» πολιτών και γι’αυτό άλλωστε η πνευματική ανάπτυξη των Αρχαίων Ελλήνων ήταν τόσο σπουδαία. Μετέπειτα, στην Τουρκοκρατία, η ταυτότητα, και μάλιστα ελληνική ή τουρκική , ήταν εξαιρετικής σημασίας και λόγω της υποδούλωσης αλλά και γιατί οι κοινωνικοί ρόλοι βασίζονταν αποκλειστικά σε αυτήν. Δηλαδή ο Έλληνας ήταν κατώτατης κοινωνικής  βαθμίδος όντας σκλάβος, ενώ ο Τούρκος ανώτερης όντας ο κατακτητής. Και τέλος, στις μέρες μας, η δύναμη (και μάλιστα σχεδόν αποκλειστικά η οικονομική) δεν είναι η ιδιότητα που καθορίζει τον κοινωνικό διαχωρισμό όσο ποτέ άλλοτε; Όχι ότι το χρήμα δεν είχε πάντα ισχύ, αλλά  συγκριτικά με άλλες παλαιότερες εποχές, τώρα είναι στο ζενίθ της ισχύος του.
Σίγουρα, είμαστε ένας λαός ιδιαίτερα ευφάνταστος που κυρίως στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές κρίσεις που περνάμε, χρησιμοποιούμε την φαντασία μας και γεννάμε αντικαθεστωτικούς ήρωες που πνευματικώς θα μας απελευθερώσουν και θα μας χαράξουν έναν δρόμο αισιοδοξίας. Και το εξίσου σημαντικό είναι ότι οι χαρακτήρες αυτοί διαδίδονται αστραπιαία και γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλείς σε όλα τα κοινωνικά και ηλικιακά στρώματα. Ποιός άλλωστε δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ μια παράσταση με τον Καραγκιόζη ή δεν έχει ακούσει ένα ανέκδοτο με τον Τσακ Νόρρις;
Βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν αποκλείουν το γεγονός ότι μπορεί να είναι και αμφιλεγόμενα. Η ουσία όμως του θέματος είναι ότι ο Έλληνας δείχνει ότι έχει ανάγκη τους ήρωες κάθε μορφής καθώς από την μία τον κάνουν να γελάει και από την άλλη παρουσιάζουν την νοοτροπία και την κουλτούρα του με έναν ευχάριστο τρόπο που δηλώνει ότι ακόμα και στην απαισιοδοξία και στην μιζέρια που μας επιβάλλουν κάποιοι (ή έστω οι καταστάσεις) να ζούμε, υπάρχει ελπίδα ότι τα πράγματα μπορούν να διορθωθούν και οι ήρωες να μείνουν.